اسپلیت تی (Split tee) یک اتصال انشعابی سه شاخه می باشد که در طراحی پایپینگ و به منظور انتقال سیال از مجاری اصلی خطوط لوله به کانال های جدید ساخته می شود. از آن جا که طراحی خطوط لوله در هیچ مجتمع صنعتی بدون انشعاب امکان پذیر نخواهد بود، اسفاده از اسپلیت تی امری رایج و مرسوم در پایپینگ مجسوب می شود. مجریان یک طرح پالایشگاهی یا پتروشیمی برای خطوط انتقال فرعی خود می بایست از یک اتصال سه شاخه که از دو سو به خط لوله اصلی و از یک سو به خط فرعی جدید راستا دارد در محل انشعاب گیری نصب کنند تا عملیات انشعاب با سهولت انجام شود.
بسیاری از واحدهای صنعتی خود دانش و توانایی ساخت این اتصال را دارند اما بسیاری دیگر از استانداردهای خطوط لوله و جوشکاری برای انشعاب ها اطلاع چندانی نداشته و ترجیح می دهند برای این کار از یک پیمانکار در زمینه ساخت اسپلیت تی بهره ببرند. از سویی ممکن است دانش مهندسی یک مجتمع برای ساخت اتصالات ساده تر کافی باشد، اما زمانی که قرار بر ساخت اسپلیت تی با سایز بزرگ، اتصال سایز به سایز، اتصال تحت فشار بالا، اسپلیت تی زاویه دار و مواردی از این دست می باشد بهره گیری از تجربیات پیمانکار اجتناب ناپذیر خواهد بود. شرکت پیشگام صنعت ابزار در این زمینه است که می تواند راهگشاری مجتمع های صنعتی در ساخت و نصب این اتصال پرکاربرد در خطوط لوله باشد.
در ساخت اسپلیت تی شاخص های متعددی باید مورد توجه قرار گیرند؛ عامل تعیین کننده این شاخص ها مشخصات فنی خط لوله و سیال درون آن خواهد بود. بر اساس داده هایی که از این جانب دریافت می کنیم فرایند طراحی و ساخت اسپلیت تی انجام می شود. اصلی ترین این متغیرها را می توان به شرح زیر برشمرد:
- نسبت سایز انشعاب به سایز اصلی: اگر این دو یک اندازه باشند و این نسبت معادل عدد 1 باشد اسپلیت تی از نوع سایز به سایز ساخته خواهد شد که به نوبه خود در مقایسه با سایر اتصالات فرایند طراحی و ساخت و نصب دشوارتری را خواهد داشت. انشعاب جدید هم سایز لوله اصلی است و فشار و سیالی به همان میزان را می بایست تحمل کند. اسپلیت تی نیز که ورودی انشعاب جدید به شمار می آید تحت این فشار قرار خواهد گرفت و از این رو باید توان و مقاومت کافی در برابر آن را از خود داشته باشد. می توان گفت اتصال اسپلیت تی سایز به سایز دشوارترین اتصالی است که می تواند ساخته شود.
اما هر چه این سبت کاهش می یابد کار سازنده اسلیت تی ساده تر خواهد شد و وی خواهد توانست با فراغ خاطر بیشتر نسبت به فرایندهای طراحی و ساخت اقدام به عمل آورد. اسپلیت تی از نوع ردیوس برنچ در محل نیپل خود، خصوصاً در محل اتصال نیپل به پد فشار کمتری را تحمل خواهد کرد و از این رو میزان سخت گیری در طراحی، نسبت به اسپلیت تی سایز به سایز کمتر خواهد بود.
- مشخصات فنی لوله اصلی: مشخصات فنی لوله اصلی نقشی تعیبن کننده در فرایند طراحی و ساخت اتصال خواهد داشت. جنس لوله و ضخامت آن در تعیین جنس فلزی که برای ساخت اسپلیت تی بهره گیری خواهد شد، و نیز ضخامت آن دارای اهمیت است. اسپلیت تی فشار ناشی از لوله را می بایست تحمل کند و تحت این فشار در تنش و کشش خواهد بود. اگر توان مقابله با این نیروها را نداشته باشد مجموعه دچار آسیب خواهد شد. تیم طراحی و تدوین کننده دستور کار ساخت همچنین باید در نظر داشته باشد که دست بالا را نیز نباید در فرایند بر عهده بگیرد. به هیچ عنوان نباید تصور کرد که می توان با استفاده از سنگین ترین و مستحکم ترین آلیاژها بر کیفیت کار افزود. این قسم قطعات و متریال ها اتفاقا می توانند بر مجموعه نیرویی زائد و اضافی بار کنند و به این ترتیب خود عاملی شوند در تخریب آن چه که فلسفه ساخت شان ممانعت از این تخریب بوده است.
- کلاس فشار اسپلیت تی: تحت تأثیر فشار سیال کلاس فشار اسپلیت تی می بایست تعیین و طراحی و ساخت بر اساس آن انجام شود. بدیهی است اگر همه شرایط دو خط لوله همسان باشد ولی سیال درون آن ها فشارهای متفاوتی داشته باشد، در این صورت اسپلیت تی ساخته شده برای دو خط لوله مذکور نباید مشابه باشد. آیتم فشار سیال هم در انتخاب روش های جوشکاری و تعداد پاس جوش، و هم نوع الکترود مورد استفاده، و هم بازرسی جوش و تست فشار دخیل خواهد بود. علاوه بر آن انتخاب فلنج مورد استفاده در اسپلیت تی کاملاً تابعی از فشار سیال درون لوله اصلی است. بر حسب متغیر فشار سیال فلنج مناسب انتخاب شده و روی نیپل اتصال جوشکاری می شود.
آیتم های ذکر شده برخی از متغیرهای تعیین کننده در ساخت اسپلیت تی محسوب می شوند. در نظر گرفتن این آیتم ها و بسیاری از مؤلفه های دیگر که در این نوشتار نمی گنجند برای طراحی و تدوین دستورالعمل ساخت اتصال، و نیز برای فرایند ساخت ضرورت خواهد داشت. از همین روی می توان ادعا کرد که سازنده اسپلیت تی می بایست یک مجموعه متبحر و کارآشنا، و مسلط بر استانداردهای بین المللی مرجع در زمینه خطوط لوله، جوشکاری روی خطوط لوله، انتخاب فلنج، ایمنی ساخت و نصب و از این دست باشد. در غیر این صورت بدیهی است که خروجی تحویل داده شده قابل اطمینان نخواهد بود.
تست و بازرسی فشار و خطوط جوش اتصال بهترین سنگ محک برای سنجش کیفیت این محصول خطوط لوله به شمار می رود. طبیعتاً اگر فریند ساخت اسپلیت تی مطابق با استانداردها و با در نظر گرفتن شرایط خط لوله و سیال انجام شده باشد، محصول ساخته شده از آزمون ها با موفقیت بیرون خواهد آمد. لازم به ذکر است معمولاً در تست ها، و خصوصاً در آزمون های غیر مخرب، فشار وارده بر محصول کمی بیشتر از فشار واقعی ای است که پس از بهره برداری روی خط بر آن وارد خواهد شد. بدون شک سازنده اسپلیت تی نسبت به این منطقه اطمینان آگاهی خواهد داشت و اتصال را به گونه ای خواهد ساخت که علاوه بر پاسخگو بودن به متغیرهای فنی و ایمنی کار، کمی نیز منطقه اطمینان را در برداشته باشد. این امر هم طول عمر محصول را افزایش می دهد و هم اطمینان مجتمع بهره گیرنده از آن را بالا خواهد برد.
اسپلیت تی– سازنده اسپلیت تی