اسپلیت تی یک اتصال دو تکه با چهار قطعه است که به منظور انشعاب گیری از خط لوله استفاده می شود. این اتصال در واقع مستحکم ترین اتصال برای انشعاب گیری در خطوط لوله محسوب می شود، اما بر حسب شرایط ممکن است اسپلیت تی نیز پاسخگوی نیاز خط برای انشعاب گیری نباشد. طراحی و مهندسی اسپلیت تی باید به گونه ای صورت بگیرد که بتواند در برابر فشار خط مقاومت کافی را داشته باشد، اما در برخی شرایط با وجود بهترین طراحی ها باز هم اتصال پاسخگوی متغیرهایی نظیر فشار و دما و جنس لوله، و سایر فاکتورهای تعیین کننده خط لوله نخواهد بود. در این صورت می توان با استفاده از قطعات تقویتی بر میزان استحکام اتصال افزود و به این ترتیب اسپلیت تی را برای انجام عملیات انشعاب گیری قابل استفاده ساخت.
اتصال اسپلیت تی به طور کلی دارای چهار اتصال می باشد که روی هم دیگر جوشکاری می شوند یا به صورت مکانیکی به هم پیچ و مهره می شوند. قطعات چهارگانه مذکور به شرح زیر هستند:
پد پایینی اسپلیت تی: این قطعه از اتصال مذکور از پایین به لوله متصل می شود. پدها در واقع حکم جداره های اسپلیت تی را دارند که از دو طرف به لوله نصب شده و لب به لب می شوند. بعد از فیت شدن دو سوی پد، جوشکاری آن ها روی همدیگر انجام می شود. منظور از استفاده از پد، تقویت جایگاه پد رویی خواهد بود. با جوشکاری دو پد این اتصال، فشار خط به جای لوله به اسپلیت تی وارد می شود و به این ترتیب مانع دفرمه شدن و از ریخت افتادن لوله خواهد شد. بنابراین کارکرد پد پایینی این خواهد بود که ضمن جوشکاری پد رویی روی آن، میزان مقاومت اتصال در برابر فشار وارده از ناحیه خط لوله و بخش بریده شده آن افزایش می یابد.
پد رویی اسپلیت تی: این بخش از اتصال آن بخش اصلی است که سایر قطعات نیز روی آن نصب می شوند. سوراخکاری و انشعاب گیری لوله از این ناحیه از اتصال انجام می شود و خط لوله انشعابی جدید نیز روی آن نصب می شود. در طراحی این پد باید در نظر گرفته شود که از مرکز آن یک دایره به اندازه سایز انشعاب بریده می شود و از آن محل یک نیپل به صورت عمود و تحت جوشکاری لب به لب روی پد نصب می شود. با توجه به قطعاتی که روی این پد نصب خواهند شد، و از آن جا که این پد محمل ورود سیال به درون اتصال می باشد، از اهمیت بالایی برخوردار است و می بایست در ساخت و برش آن دقیق عمل کرد.
نیپل: این قطعه به صورت عمود روی پد بالایی اسپلیت تی جوشکاری می شود. در خصوص جوشکاری این قطعه روی اتصال می بایست بسیار حساس و دقیق عمل کرد چرا که در واقع اصلی ترین و کلیدی ترین ناحیه اتصال همین خط جوش میان این دو قطعه است. بیشترین فشار از ناحیه لوله و سیال به این خط جوش وارد خواهد آمد و از این رو در خصوص آن باید بهترین راهکارها را اندیشید و پیاده سازی کرد.
فلنج: در نهایت نیز یک فلنج به سایز انشعاب و نیپل روی نیپل وصل و جوشکاری می شود. باید توجه داشت که کلاس فشار فلنج برابر با فشار سیال خواهد بود.
مجموعه فوق پیش از نصب روی لوله آماده شده و پس از تکمیل فرایند ساخت اسپلیت تی، به محل اتصال روی لوله منتقل خواهد شد.
اما چنان که اشاره شد ممکن است گاهی اوقات اتصال اسپلیت تی با قطعات ذکر شده پاسخگوی فشار وارده از ناحیه خط لوله و سیال نباشد. در این شرایط بهترین راهکار استفاده از قطعات پشتیبان و اضافی روی اتصال است. چنان که در انیمیشن فوق رؤیت می شود، به منظور استحکام محل ورودی انشعاب ابتدا یک قطعه نیپل روی لوله جوشکاری می شود و سپس اسپلیت تی قرار داده می شود. با این کار در درجه اول نیپل جوش داده شده به لوله خود در مقابل از ریخت افتادن بخش بریده شده لوله مقاومت می کند، و از سوی دیگر وقتی اسپلیت تی حول آن قرار می گیرد نیز خط جوش نیپل به پد آن خود در نقش تقویت کننده محل اتصال نیپل به لوله عمل می کند و به این ترتیب محل ورودی انشعاب به شکل مستحکمی تقویت می شود.
البته باید اشاره داشت که انجام این دست اقدامات تنها در صورتی قابل قبول است که توجیه فنی لازم را داشته باشد. در صورتی که خود اسپلیت تی قادر به حفظ مقاومت و استحکام خط لوله و انشعاب باشد نیازی به کار گماردن این دست اتصالات نخواهد بود. بنابراین در صورت عدم توجیه فنی، قطعات پشتیبان اتصال حکم متریال های زائد را خواهند داشت و سازنده اتصال و مجری انشعاب گیری نباید تن به آن دهند.
