تنش زدایی یکی از بهترین راهکارها برای رفع تنش های پسماند لوله ها و سایر فلزات پس از انجام عملیات های حرارتی روی آن هاست. این فرایند در خصوص اسپلیت تی دارای اهمیت بسیار بالایی است و بهتر است که پس از نصب split tee روی لوله از طریق جوشکاری، حتما روی آن عملیات تنش زدایی انجام شود تا تعادل و توازن به آن باز گردد و به بهترین شکل ممکن در برابر فشارهای وارده از ناحیه سیال دوام بیاورد.
فرایندهایی نظیر جوشکاری روی فلزات باعث ایجاد حرارت موضعی روی فلز شده وبه این ترتیب توازن مکانیکی فلز در ناحیه مجاور خطوط جوش به هم می ریزد. این امر تعادل مکانیکی قطعه را بر هم ریخته و همین امر ممکن است آسیب هایی را متوجه فرایندهای بعدی بکند، خصوصاً وقتی که نیاز است فرایند بعدی بدون ضیق زمان و بلافاصله پس از عملیات جوشکاری انجام شود. اتصال اسپلیت تی پس از نصب و جوشکاری روی خط لوله و انجام عملیات انشعاب گیری در معرض فشار سیال و خود لوله خواهد بود و از آن جا که طراحی های این قطعه توازن و تعادل مکانیکی آن را پیش فرض داشته اند، برای این که اسپلیت تی کارکرد خود در حفظ انشعاب در عین مقاومت در برابر فشارها و تنش ها را تحمل کند، باید فاقد هر گونه کاستی فنی و مکانیکی باشد.
یکی از بهترین راهکارها برای احیای تعادل split tee، تنش زدایی آن روی خط لوله است. البته لازم به ذکر است اسپلیت تی یک بار پس از ساخت و پیش از نصب روی لوله تحت تنش زدایی قرار گرفته است تا نواحی جوشکاری شده ناشی از ساخت تنش زدایی شوند، اما اکنون و پس از اتمام جوشکاری اسپلیت تی روی خط لوله، ترجیح بر آن است که بار دیگر تحت تنش زدایی قرار بگیرد.
از سوی دیگر، از آن جا که اتصال روی لوله حاوی سیال نصب شده است، باید در خصوص حرارتی که برای تنش زدایی به اسپلیت تی وارد می شود دقت کافی را داشت تا منجر به تحریک سیال درون لوله و ایجاد احتراق و سانحه نشود. برای پیشگیری از این روش باید بهترین راهکار برای تنش زدایی برگزیده شود که در این مورد به خصوص تنش زدایی اسپلیت تی از طریق المنت های حرارتی خواهد بود.
المنت های حرارتی درون قطعات سرامیکی به هم متصل قرار دارند. برای تنش زدایی اسپلیت تی از طریق المنت های حرارتی، ابتدا به ساکن المنت ها را دورتا دور و به صورتی سراسری، همچون کمربند حول اتصال قرار می دهند و آن را می بندند. سپس عملیات حرارت دهی آغاز می شود. باید توجه داشت که ابتدا باید در خصوص حرارت دهی تنظیمات و محاسبات لازم را انجام داد تا حد منحنی المنت های حرارتی بیشتر یا کمتر از میزان مجاز نشود.
البته لازم به ذکر است کاربرد المنت های حرارتی همواره به بعد از جوشکاری اسپلیت تی روی لوله محدود نمی شود. به عبارتی دیگر، المنت های حرارتی همواره به منظور تنش زدایی اسپلیت تی مورد استفاده قرار نمی گیرند، بلکه در برخی مواقع صرفا نقش تولید کننده حرارت و فراهم کننده شرایط مناسب دمایی برای امکان جوشکاری اتصال split tee روی لوله را دارند. برای مثال زمانی که خط لوله حاوی سیال زیر صفر درجه سانتیگراد می باشد، مجری نصب و اتصال اسپلیت تی طبیعتاً قادر به جوشکاری آن روی لوله نخواهد بود. در این شرایط دو راه پیش روی او وجود دارد؛ اول آن که می تواند از اسپلیت تی مکانیکی استفاده کند که از طریق پیچ و مهره روی لوله نصب خواهد شد. در این شرایط دیگر نیاز به عملیات حرارتی جهت نصب اسپلیت تی روی لوله نخواهد بود. اما در حالت دوم اگر الزام به استفاده از اسپلیت تی از نوع جوشی روی خط لوله باشد، بدیهی است که باید راهی پیدا شود که از طریق آن بتوان اتصال را روی لوله جوشکاری کرد. در این شرایط المنت های حرارتی می توانند یاری کننده باشند.
در این فرایند ایتدا دو جانب split tee از دو طرف روی لوله نصب و با هم فیت می شوند، و سپس المنت های حرارتی به صورت سرتاسری و به حالت کمربندی روی اتصال قرار می گیرند. حال می توان با ایجاد حرارت موضعی شرایط را برای جوشکاری اتصال اسپلیت تی روی لوله فراهم کرد و به این وسیله جوشکاری آن را به انجام رساند. البته باید توجه داشت که نباید مدت زمان باز کردن المنت ها و آغاز عملیات جوشکاری اسپلیت تی روی لوله چندان به درازا بیانجامد چرا که دمای منفی سیال درون لوله بلافاصله سطح لوله را سرد کرده و به این ترتیب امکان جوشکاری مجددا از میان می رود و مجری کار مجبور است بار دیگر عملیات حرارتی را انجام دهد. همچنین بهره گیری از جوشکاران متبحر برای جوشکاری سریع و دقیق اسپلیت تی روی لوله نیز می تواند بر پیشبرد مطمئن تر کار اثرگذار باشد.
لازم به ذکر است پس از اتمام فرایند جوشکاری اسپلیت تی روی لوله بار دیگر نیاز به آن خواهد بود که روی split tee عملیات حرارتی صورت گیرد تا تنش ناشی از جوشکاری از بین برود. این فرایند نیز از طریق المنت های حرارتی انجام خواهد شد. به این ترتیب که پس از جوشکاری بار دیگر المنت های حرارتی روی اسپلیت تی نصب شده و تنظیمات لازم جهت انجام تنش زدایی روی المنت ها اجرا می شود و سپس فرایند عملیاتی می شود.
فرایندهای مذکور باید توسط اپراتورهای مجرب و قادر به تجریه و تحلیل و آنالیز فرایند انجام گیرد. نحوه استفاده از المنت های حرارتی برای تنش زدایی، نحوه تنظیمات آن، آنالیز خط و split tee برای انجام تنظیمات و مواردی از این دست، دانش فنی و مهندسی می خواهد و از این رو فرایند تنش زدایی اسپلیت تی باید از طریق اپراتوری مسلط و مشرف به کار به انجام برسد.
